Monday 2 March 2009

Tempo Semanal Edisaun 127: ME Defende Familia Hodi Hasai Protetor Osan Povu Nian

Joao Cancio eis Ministru edukasaun
Dili,Tempo Semanal, 02/03/2009

Tuir Direktur Labeh hateten diak liu ita banati tuir lalaok Augusto Pereira ninian hodi defende interese povu hasai tuir dalan laos atu hasai fali nian.

 Iha surat ne'e haruka ba ukun nain sira iha nasaun ne'e Augusto hakerek, "hakarak deklara ba Na'i ulun sira katak durante hau nia mandato iha serbisu Aprovisionamento nian, hau konsege salva osan estado nian hodi ezekuta tuir dalan nebe los, laos hanesan ninian hanoin ho ninian maluk sira seluk nebe la kompriende Lei Aprovisionamento nia lalaok." Sr. Augusto Pereira, Iha dia 18 de
Fevereiro de 2009, horas 09.30 Htl, Ministru Edukasaun haruka Sra Ermelinda telephone ba nia bainhira nia tuir hela treinamento iha Ministerio Finanças hodi ba lalais Ministeiru atu hasoru malu ho
Ministru.

"Ha'u ba Ministeiru maibe la konsege hasoru malu ho Sua Exe.Ministro Educação maibe hasoru deit xefe Gabinete Sr. Alexandre Magno ho Sr. Direktor AFLA Sr. Tarcísio do Carmo." Sira fo hatene ba
hau katak "apartir agora (18/02/2009) ita boot labele tur tan ona iha Aprovisionamento. Depois Sr. Alexandre Magno fo hatene mai hau katak " desisaun Ministro halo ona ba ita boot e ita boot muda laos tamba iha kazu ruma mak muda maibe tamba ita boot sai Vitima ba Ema boot sira balun iha Ministerio Educação nia laran."

"Ha'u tuir treinamento kona ba Prosesu Aprovisionamento nian tomak nebe hetan suporta husi Banco Mundial iha Estrangeiro, no mos tuir tan treinamento efetivo iha Ministério das Finanças e Aprovisionamneto Central depois ministru João Cáncio Freitas hapara tiha hau husi fatin nebe ha'u nia an preparado ona hodi ezekuta orsamento tuir lolos Lei Aprovisionamento nian." Augusto Pereira hakerek ona surat ba ejiji esplikasaun husi Ministru Edukasaun ba nia no Público tomak, tamba sa no vijaun saida mak derepenti deit halo mudanca ba ninia pozisaun hanesan Chefe Departamento de Aprovisionamento Desecntralizado Minsiterio da Educação.

Augusto Keixa ba nai ulun sira ia nasaun ne'e katak Ministru edukasaun durante ne'e nunka mais
hakarak rona nia hanoin entermus tekniko implementasaun tuir Decreto Lei no. 10 artigo 19 ne'ebe fo kbi'it ba Aprovisionamento Descentralizado sira halo, no mos Decreto Lei no. 11, 12,14 mak
nu'udar mata dalan ba servisu aprovisionamentu maibe depois nia simu tomada depose iha dia 23 de Maio de 2008, " Ministru buka fo sala deit ha'u."

"Ha'u rasik la hatene sala sa ida los maka ha'u halo ona no ha'u sai vitima ba ema bo'ot se los iha Ministeiru Edukasaun ne'eba. Nune'e duni ha'u husu ba Ministru atu esplika klaru mai ha'u, "ema boot ida nebe mak iha ministerio nia laran halo hau sai vitima, e tamba saida la halo akusa causa direitamente ba ema bot ne'e. Mosu mos akuzasaun husi staf ministeiru hasoru sira nia ulun bo'ot kona ba
nepotismu.  Ministeiru edukasaun ne'e hanesan familia ida nian tiha ona," dehan staff ministeiru ne'ebe tauk atu sira nia ministru atu hasai maka lakohi atu ninia naran publika iha jornal.

Iha loron Tersa dader semana kotuk Jornalista Tempo Semanal halo vizita ba Ministeiru Edukasaun atu tenta konfirma alegasaun ne'ebe mosu kontra Direktora Acreditasaun no Administrasaun Eskolar, Direktor AFLA no Xefe Lojistiku. "Ha'u labele koalia ho ita bo'ot sira tan ba seidauk iha
autorizasaun husi ministru," dehan director AFLA. Xefe Aprovisionamento Augusto Pereira konsege la autoriza ninia ministru halo uza sala osan Ministeiru Edukasaun ba fali ministeiru ninia
kompetencia.

Momentu ida Ministru Edukasaun ho ninia komitiva halo visita ba oequce no promete atu ajuda sosa sofa ba Sekretariu Estadu Rejiaun Autonomo Oequce uza osan husi Ministeiru Edukasaun total US$
922.82, husi kompainya Wehale Unip. Lda. Hafoin simu pedido do pagamentu husi Wehale no iha despaicu husi ministru ba director Administrasaun Financas iha loron 13/07/08 para reembolsa quantia ne'e tuir pedido ministru ninian wainhira vizita ba Oequce.

Maibe Xefe Aprovisionamentu Augusto Pereira rejeira nia hateten katak , "Ha'u rejeita halo reembolsa tan ba lalaok ministru nian ne'e sala no viola lei aprovisionamentu no lei seluk tan. Sr. Ministru tenki hatene katak Sekretariu Rejiaun Autonomo Oequce iha Ministeiru Estatal nia okos no iha ninia orsamentu rasik." Tuir lei, orsamentu capital minor Ministeiru Eduksaun bele uza sosa sasan ba ministeiru refere laos ba fali sekretaria rejiaun Autonomo Oequce.

Tuir dadus seluk ne'ebe iha konfirma alegasaun tentativas atu desvia osan husi capital Minor ne'e
iha duni hanesan invoice AB36, AB37, AB38 ho total kuantia US$10,584.00 ba manutensaun kareta land Rover ho numeru Matrikula 02-017 no hadia motor Yamaha DT 175 ho numeru Matrikula 385 mak aprezenta ona husi kompainya Fomento Motor Workshop ne'ebe la iha asinatura no data mos aumenta numeru ema ne'ebe halo servisu. Mosu duvidas kona ba invoice ne'e maka Augusto Pereira nu'udar Xefe Departamentu Aprovisionamentu iha 02/07/08 ba rasik halo investigasaun iha uma servisu fatin Kompainya ne'e hetan kompainya ne'e iha deit trabailiadores nain lima maibe iha invoice kompainya ninian iha ema nain 10 ate 15 mak hadia no ba motor Yamaha ne'e kompainya uza ema nain 10 halo servisu.

"Departamentu de Aprovisionamentu husu atu halo auditoria ba ba kompainya refere. Bainhira seidauk iha rezultadu auditoria mak Aprivisionamentu sei la halo prosesu pagamentu," ejiji Augusto Pereira iha oron 10/07/08 ba Inspektor jeral do Ministeiru Edukasaun, Sr. Antonio Sequeria Alves.

"Ha'u lahatene auditoria ne'e nia lao onato'o ne'ebe maibe to'o ohin loron ha'u seidauk hetan simu fali nota ruma nune'e aprovisionamentu seidauk prosesa nafatin."Iha mos alegasaun kontra alin husi Ministru Edukasaun ne'ebe kaer pasta iha Ministeiru Edukasaun nu'udar Direktora Akreditasaun no administarasaun Eskolar, Sr. Idalina M. da C. Freitas interfere iha servisu aprovisionamentu hodi halo despaicu halo pagamentu 100% ba kompainya Bachy Transport Unipessoal ne'ebe aluga
hodi tula meja 15,000 no kadeira 15,000 husi Dili ba distritu 11 inklui ilha Atauro iha Timor laran. Despaicu husi Direktora Akreditasaun no Administrasaun Eskolar ba Xefe Departamentu

Aprovisionamentu iha loron 30/06/08, " Prosesu pagamentu ida ba equipamentu mobiliares ho total de Us$ 69,600.00 ba kompainya ne'e deve ser 100%." Augusto Pereira alega katak, "Sr. Idalina husu atu
pagamentu US$ 69,600.00 ba Kompainya tenki 100% no liu husi Sr. Duarte staf ida iha ninia diresaun mak selu fali ba kompainya. Maibe ha'u dehan ne'e viola lei no ha'u la aceita."

Iha Formulariu de komprimisiu ho Pagamentu ne'ebe asina husi Sr. Samuel da Costa Alves nu'uadr responsabel Administrasaun no Sr. Apolionario Magno, MBA husi departamentu Autorizador loron 16/04/08 hetan aprovasaun husi Ministru Joao Cancio Freitas iha loron 21/04/08.

Durante de periodu de exekusaun mosu lalaok ne'ebe ladun los entaun Depatamentu Aprovisonamentu konkorda prosesa pagamentu ba Kompainya Bachy Transport Unipessoal tuir servisu ne'ebe halo ona no ba direitamente konta bankaria kompainya ninian entaun kompainya husu atu ministeiru selu deit US$ 14,750. Nune'e duni iha loron 18/06/08 tuir nota numeru 02/ME/ADM/Aprov/VI/2008 ne'ebe asina husi Direktor AFLA, Sr. Tarcicio do Carmo no Direktora Akreditasaun no Administrasaun Sr.
Idalina Maria da Costa Freitas ne'ebe Komapainya Bachy Tranport Unipessoal entrega hikas fali osan restu aluga kareta nian hamutuk US$ 55,025.00 ba Xefe aprovionametu hodi salva guarda para uza tula sasan ate hotu. "Ha'u konsege salva orsamentu hirak ne'e to'o tula sasan to'o hotu se la'e ami fahe osan hotu maibe servisu seidauk hotu," deklara augusto Pereira.

Iha fulan dezembru 2008 Ministru edukasaun asina tan fali formulariu do Pagamentus 11 ba item ida deit hodi freta kareta tula meja ho kadeiras ba distritu 11 la inklui distritu Same ho Ainaro ho valor orsamentu total husi US$104,850.00. Tuir lei aprovisionamentu Ministeiru edukasaun so bele exekuta mesak US$1.00 to'o US$ 100,000.00 maibe orsamentu ba fretas kareta ne'e liu ona entaun halo fahe tiha keta-ketak. "

Tuir lolos ami nia ministeiru viola ona dekretu de lei numeru 10, 11, 12 ho 14 kona ba aprovisionamentu decentralizado," relata Augusto. Nia mos alega katak Direktora Akredtiasaun no Administrasaun Eskolar husu, "tenki fo hotu numeru osan ne'e ta'u ona iha formulariu ne'e 100% ba kompainya ne'ebe manan tender ne'e. "

Maibe tuir Augusto hafoin halo selesaun ba Kompainya tolu ne'ebe submete sira nia dokumentus no presu to'o ikus fo manan ba kompainya ida mak hatam ho presu tun husi US$104,850.00. Aktividades
tula materias eskolar ba distritu lao nafatin no osan ne'e sei iha atu tula.

Iha fulan fevereiru 2009 Direktora Akreditasaun no Administrasaun Eskolar husu aumenta tan kareta 10 para tula meja ho kadeira iha armajen ba distritu maibe momentu ne'eba sasan mamuk so iha maka materias ne'ebe apoiu husi UNICEF mak ministru la konkorda atu simu ho merenda eskolar hanesan koto, foremungu fohuk no Supermi at tan liu prazu ona.

Augusto konta tuir katak, "dala ruma kareta sira ne'ebe iha ne'e deit mos atu ba tula kadeira ho meja fila mamuk tan ba kompainya sira nia armajen mamuk oin sa atu aumenta tan kareta?" Tempo Semanal mos konsege hetan sampel koto no furemungu ne'ebe fohuk hotu ona ne'ebe haruka husi eskola ida iha area lospalos. Iha exekusaun orsamentu US$104,850.00 seidauk hotu sei restu hela US$ 71,210.00 maibe parte Akreditasaun no Administrasaun Eskolar iha 09/02/09 husu US$
17,550.00 para tula sasan nafatin.

"Entaun osan sira ne'ebe restu ne'eba ne'e halo sa ida fali," kestiona Augusto.

Nune'e duni maka ema balun iha ministeiru nia laran dun nia halo lakon osan. Iha 21/02/2009 Augusto Pereira loke brankas Ministeiru ninian hodi entrega osan futu-futu hanesan restu husi US$104,850.00 maka US$71,210.00, osan balun husi gabinete protokolo US$ 1,920.00, osan restu husi transporte
merenda eskolar nian total US$ 6,200, Osan husi parte lider komunitariu ninian ne'ebe to'o agora seidauk foti mak US$ 3,397.00 ho cek ida ba kompainya Reslau ne'e alega iha involvimentu Direktira
Akreditasaun no Administrasaun Eskolar ne'ebe labele selu tan ba to'o agora seidauk aprezenta provas maka US$ 7,400.00.

"Sira hakfodak kuandu hare osan futun-futun iha brankas nia laran," dehan Augusto
hodi hatudu dokumentus asina entrega osan ba director AFLA, Sr. Tarcicio do Carmo iha 21/02/09.

Iha dadus balun mos hamosu deskonfianca ba uza sala osan ministeiru nian ba ministru ninia interese privadu. Iha recivu de reembolca osan balun ba ministru ninia kaben tan hadia kuartu ba guarda sira. Maibe satf ministeiru Saude alega katak sira nia ministru uza osan ne'e ba hadia ninia uma privadu. "Ne'e teknik deit lolos ne'e ba hadia ministru nia uma," dehan Augusto.

Tuir nota ne'ebe iha AC ne'ebe sosa atu tau iha edifisio novre Ministério da Educação Vila verde maibe lori fali ba monta iha uma privadu ministru ninian. "Ami lori AC kuaze hat ona ba monta iha ministru nia uma no ikus liu iha 18/02/09 ami lori tan AC ida ba Ministru nia uma Bekusi," dehan staf ministeiru Edukasaun ne'ebe husu jornal ne'e labele hasai ninia naran.

Tuir staf ne'e hateten katak vice Ministru Edukasaun mos iha momentu ida husu atu hadia ninia uma maibe labele tan ba atetude ne'e bele viola lei nune'e sira husu Vice ministru atu kompriende I la konsege hadia vice ministru ninia uma ate agora.

Tuir observasaun Tempo Semanal sala balun iha Ministeiru edukasaun nia laran fiu sei tabele hela I seidauk monta AC maibe hafoin de jornalista Tempo Semanal foti kestaun AC ne'e ba Ministru liu loron ida deit sala de planeamentu Ministeiru Edukasaun hahu hetan AC.

Iha mos recivo de pagamentu ba uzu telephone iha bekusi maka hasai osan husi ministeiru hodi selu hetan aprovasaun husi director AFLA 18/06/08, selu pulsa electrisidade, ense mina ba gerador semana-semana. Tuir dokumentus hatudu katak Xefe Logistika no patrimonia Sr. Jaime Barbosa Pinto indika ona Sr. Gilberto Alamso sousa mak foti mina Gerador ministeiru Eduksaun maibe jeral refere at hela. Tuir dokumentus ne'ebe jornal ne'e asesu hatudu katak desde fulan setembru 2008 mina ne'ebe ba foti kada semana 50 litrus ne'e lori hotu bat au iha jerador ida iha iha uma ministru nian iha bekusi. "Ha'u hare ami nia ministru ninia planu ba exekusaun orsamentu la fixo no ami tenki responde deit ba ninia promesas sira," dehan Augusto. Nia relata katak, "iha 2008 tuir planu jeral orsamentu la iha item atu sosa motor ba inspector eskolar sira nune'e CVP hotu ministru rasik mak aprova no haruka hotu ona ba Ministeiru financas no to'o ikus Ministru ba halo vizita ba distritu hodi halo hela promesa entaun mai fali kansela hotu CVP sira no ami hotu servisu sai
rungu-ranga."

Tuir planu orsamentu ano civil 2008 Ministeiru edukasaunla iha planu atu sosa motor maibe Ministru Joao Cancio Freitas husu halo tranferencia capital Minor husi diresaun walu iha Ministeiru
Edukasaun ho total osan US$ 150,000.00 hodi sosa motor 84. Nune'e duni tuir Surat ne'ebe asina husi Ministru rasik iha 09/06/08 ba ministra Financas ho no. Ref: 267/GM/ME/VI/2008 ne'ebe ho asuntos
tranferencia de fundos no no. 268/ME-GM/vi/2008 husu transferencia de verbas no kanselamentu ba deversos FCP refere ba capital Minor.

"Ministru La iha Planu Fixo so iha maka Ministru gosta halo promesas entaun prosesu CPV lubun ne'ebe Aprova ona husi Ministru Edukasaun Sr. João Cáncio Freitas, tenki kansela I difikulta ami nia servisu hotu," Alega Augusto Pereira kontra eis Fungsionariu Penerangan RI iha Baucau
tempu okupasaun Indonesian ninian ne'e.

Iha tinan 2008 Ministeiru Edukasaun mos la iha planu atu sosa Mini Laptop (Reff. Dokumentus
No.266 / ME / GM / VI / 08 ) Maibe ministru hakarak obriga atu sosa. Hafoin staf sira ba buka hatene presu iha Timor Leste no Indonesia tuir Ministru katak ne'e karung liu. Tuir Ministru hateten ba nia staf Augusto katak Mini Laptop ida ho USD 250.00 (docentos sinqwenta dollars americanos); Hafoin Augusto dehan Ministru dun nia tenta atu halakon osan estadu ninian, " osan nebe restu fahe malu ho se ?" Xefe Departamentu Aprovisionamentu ne'e mos fase ninia ministru ba publiku tan ladun iha interese atu haruka lalais materiais sira ajuda husi UNICEF ba hadia eskola ne'ebe iha situasaun emerjencia ninian.

Tuir dokumentus proposta ba UNICEF ne'e asina husi director jeral Ministeiru Edukasaun Sr. Apolionario Magno, MBA iha loron 12/09/08, hafoin simu relatoriu husi direktores rejionais no unicef rasik. Unicef rasik fo resposta positive ba pedidu ne'e hodi ajuda kalen tahan 15,039, pregu kalen nian 550kg, pregu 12 mak 550kg, pregu 10 hamutuk 550kg, ai 5/7 lolon liu 2000, ai 6/12 liu lolon 1000 maibe sei "Bodu hela iha armajen." "Ha'u lahatene tan ba a maka nia la kohi atu fo autorizasaun hodi lori ba eskola sira nebe iha area remotas tamba tuir nesesidade urgente, nebe oferese husi UNICEF baseia ba proposta nebe mai husi Director ( Regional I baucau, Regional III Maubesse no Regional IV Maliana), to'o agora sei bodo hamutuk hela iha armazen fomento Dili," nia dehan. Nune'e Augusto soe viadas ba ninia ministru hodi dehan, "Estudante oan sira nebe eskola hela iha udan, anin no
loro manas nian laran imi terus lai ba tamba Sr. João Cáncio Freitas sei halo hela ninia estrutura seidauk hotu bain hira nia halo hotu ona ba mak lori sasan ba imi." Bainhira Sr. João Cáncio Freitas bolu hau
ba husu tamba sa mak husu materiais ba UNICEF atu halo saida no se mak atu tula no se mak atu halo? depois nia ho hirus dehan ba hau "Director Estupido", haruka hau sai deit husi ninia fatin serbisu.

Informa katak Sr. João Cáncio Freitas durante ne'e la fo importansia ba serbisu nebe durante ne'e hau oferese ba nia hanesan Ministro da Edukasaun. Nia so gosta ba fatin ida ne'e promesa ba fatin seluk halo promesa, maibe karik Ministru la hare'e katak atetude sira ne'e sei prejudika lei aprovisionamentu nian. Augusto husu Presidente da República, DR José Ramos Horta, "atu bele bolu atensaun ba Premeiru Ministro Kay Rala Xanana Gusmao, atu kontrola lalaok Ministro da Educação Sr. João Cáncio Freitas nebe sempre kontra lei aprovisionamentu no mos la hatene fo ezemplo diak ba ema seluk, atu labele komete mal administrasaun no viola lei sira nebe regula fungsionamentu normal instituisaun governo nian. Augusto sujere diak liu troka tiha Ministru Edukasaun. "Permeiru Ministru Kay Rala Xanana Gusmão bele hare hikas fali ema Timor oan ida ne'ebe iha kapasiadde no hatene fo ixemplu diak hodi troka Sr. João Cáncio Freitas ne'ebe la iha kapacidade."

Nia hatutan " Se nia mak sei sai nafatin programa Ministeiru Educação sei la iha mudansa, tamba nia gosta hapara ema tuir ninia hakarak, tamba iha fulan hirak liu ba mos nia hapara tiha ona Director Nacional balun, ho rasaun nebe ke la klaru."

Tuir dadus ne'ebe Tempo semanal asesu konfirma duni katak direktur lubun ida maka lakon duni sira nia pozisaun no la halo aktuvudade ona iha Ministeiru Eduksaun maibe sira sei simu nafatin sira nia
vencimentu. Direktur ne'ebe hasai ona maka Direktur Administrasaun Financas tuan Sr. Marcelo Caetano Araujo, Xefe departamenetu Financas Angelo Ximenes, Xefe Departamentu ensinu Primaria, Sra. Delfina Borges, Xefe Departamentu asuntus Profesores, Direktur Nasional Kurikulum, Materias no Avaliasaun DR. Mateus dos Reis hasai no troka hotu ona no ikus liu mak Sr. Augusto Pereira, Xefe Departamentu Aprovisionametu Ministeiru Edukasaun.(ts)


























No comments: